در یک دستهبندی کلی، انواع نخ خیاطی را از نظر نحوه و شرایط تولید به سه دسته طبیعی، مصنوعی و ترکیبی تقسیم میکنند. نخهای طبیعی همانطور که از نامشان مشخص است، از مواد اولیه کاملا طبیعی تولید میشوند.
نخهای مصنوعی اما با روشهای شیمیایی و با استفاده از ترکیبی از مواد مختلف تولید میشوند و کاربردهای ویژهای دارند. نخهای ترکیبی نیز نخهایی با مخلوطی از مواد اولیه طبیعی و مصنوعی هستند.
مدلهای بسیاری از نخ وجود دارند که هر کدام در شرایط متفاوتی تولید میشوند. سه دسته بندی اصلی انواع نخ در خیاطی و کاربردهای آن را در ادامه مشاهده میکنید.
تفاوت انواع نخ
انواع نخ چه تفاوتهایی دارند؟ در جواب این سوال باید بگوییم که نخهای طبیعی نسبت به نخهای مصنوعی تنفسپذیرتر هستند. اما نخهای طبیعی نسبت به شستشو حساستر هستند و مقاومت کمتری دارند. از سویی نخهای مصنوعی مقاومت بیشتری دارند اما تنفسپذیری آنها پایینتر است و میتوانند الکتریسیته ساکن ایجاد کنند.
در جدول زیر انواع نخ را براساس کاربرد دسته بندی کردهایم، اما توضیحات هرکدام از این نخها و معرفی کاملتر آنها را در ادامه این مقاله قرار دادیم که میتوانید مطالعه کنید.
| دوخت لباس و عمومی | دوخت صنعتی و مقاوم | دوخت هنری و تزئینی | مخصوص محصولات سنتی |
|---|---|---|---|
| نخ استرچ یا سردوز | نخ سرکیسهدوزی | نخ مرسریزه | نخ کنفی |
| نخ ترویرا | نخ مومزده | نخ دمسه (DMC) | نخ اکریلیک |
| نخ لیدوزی | نخ کابلی | نخ عمامهای | نخ لمهای |
| نخ ریونی | نخ ضدآب | نخ قیطان | |
| نخ نایلونی | نخ نسوز (ضدحریق) | نخ مکرومه | |
| نخ پنبه | نخ ضداستاتیک | نخ کوبلندوزی | |
| نخ کتان | نخ PEFE | نخ مِز | |
| نخ ویسکوز | نخ آرامید | نخ فلزی نقده (زری) | |
| نخ پلیاستری |
نخ استرچ یا نخ سردوز
نخ استرچ از جمله نخهای مصنوعی با خاصیت کشسانی و ارتجاعی مناسب و مقاومت خوب در برابر گرما است که از آن برای تولید لباسهایی که به این ویژگیها نیاز دارند مانند لباسهای جین، لباس زیر، بانداژهای پزشکی و دیگر موارد مشابه استفاده میشود.
نخ ترویرا
نخ ترویرا نیز از جمله انواع نخ خیاطی مصنوعی است که با الیاف پلیاستر ساخته میشود. از این نخ عمدتا در تولید جورابهای گرم و انواع بافت استفاده میشود. این نخ از نظر ویژگی و کیفیت شباهتهایی با نخ استرچ یا سردوز دارد.
نخ سرکیسه دوزی
نخ سرکیسهدوزی هم به شکل طبیعی و هم مصنوعی تولی میشود و از آن عمدتا برای دوخت سرکیسه استفاده میشود. امروزه و به لطف وجود انواع چرخ خیاطی صنعتی سرکیسهدوزی، امکان دوخت سرکیسه به سادگی وجود دارد.
نخ سرکیسه دوزی را از گلدن دوک بخرید
نخ کنفی
نخ کنف یک نخ طبیعی محسوب میشود که مواد اولیه آن از گیاهی به همین نام به دست میآید. نخهای کنفی معمولا استحکام بسیار بالا، قابلیت جذب آب بالا و سرعت خشکشدن بالایی دارند و به همین دلیل از آنها برای تولید انواع گونی و کیسه و کفشهای سنتی یا گیوه استفاده میشود.
نخ کوک
نخ کوک که با نام نخ لحافدوزی نیز شناخته میشود از جمله انواع نخ طبیعی است که برای مواردی مانند دوخت لحاف، کوکزدن و نشانهگذاری پارچه کاربرد دارد. این نخ از کاربردیترین انواع نخ خیاطی است که بسیاری از بانوان در شهرها و روستا نیز آن را در منزل تولید و استفاده میکنند. نخ کوک ضخامت و مقاومت مناسبی دارد و امروزه به شکل صنعتی نیز تولید و عرضه میشود.
نخ مکرومه
نخ مکرومه همانطور که از نام آن مشخص است در هنر مکرومه بافی کاربرد دارد. این مدل از انواع نخ به هر دو شکل طبیعی و مصنوعی تولید و در سه نوع تابیده، ترمتاب و قیطان باف به بازار عرضه میشود. تفاوت انواع نخ مکرومه نیز مربوط به تعداد رشتههای نخ و خاصیت جداپذیری آنهاست.
نخ قیطان
نخ قیطان بافی از جمله انواع نخ خیاطی است که دورتادور آن را با الیاف ابریشم و پنبه میپوشانند. این مسئله سبب میشود تا ضخامت نخ قیطان بالا و حتی بعضا بیش از 1 میلیمتر باشد. این این نخ معمولا در قیطان بافی استفاده میشود.
نخ مرسریزه
نخ مرسریزه معمولا طی فرآیند خاص و با استفاده از الیاف پنبه تولید میشود. این نخ استحکام بالا و درخشندگی خاصی دارد و جذب رنگ آن نیز بسیار بالاست. همین مسئله سبب شده تا از نخ مرسریزه در ساخت انواع آثار تزئینی و هنری استفاده شود.
نخ لی دوزی
نخ لی دوزی نیز از جمله انواع نخ خیاطی مصنوعی است که به دو شکل ماسوره و دوک عرضه میشود. این مدل از نخ عمدتا برای تولید انواع پارچه و البسه لی کاربرد دارد. نخ لی دوزی در تولید چادرهای مسافرتی، تولید برزنت و پارچههای ضخیم نیز کاربرد دارد و دلیل این موضوع ضخامت و مقاومت بالای آن است.
نخ موم زده
نخ موم زده از جمله انواع نخ مصنوعی است که عمدتا با استفاده از الیاف پلی استر و نایلونی تولید شده و به موم آغشته میشود. مومی که در این فرآیند استفاده میشود میتواند موم زنبور عسل باشد و کاربرد آن بیشتر در تولید کیف، کفش و دیگر ابزارهای چرمی است. این نخ حالتی چرب و براق دارد اما رنگهای آن به دلیل استفاده از موم روی آن کمی تیرهتر به نظر میرسند.
نخ کابلی
نخ کابلی یک نخ ضخیم است که با درهم پیچیدن چندین لایه نخ تولید میشود. این نخ را میتوان با انواع نخهای دیگر از جمله نخ کنفی، نخ پلاستیکی، نخ پشمی، نخ کتان یا دیگر موارد تولید کرد. از نخهای کابلی معمولا برای ساخت تور ماهیگیری و طناب کشتی یا قایق استفاده میشود.
نخ ویسکوز
نخ ویسکوز از جمله انواع نخ خیاطی مصنوعی است که با استفاده از الیاف ویسکوز تولید میشود. این نخ نخی براق، نرم و مقاوم است که ویژگی تنفسپذیری خوبی دارد. از نخ ویسکوز عمدتا در تولید ملافه، لباس ورزشی، رومیزی و برخی موارد مشابه دیگر استفاده میشود.
نخ پنبه
نخ پنبه نیز از جمله انواع بسیار کاربردی نخ است که یک نخ طبیعی محسوب میشود و قدرت جذب آب بالایی دارد. به دلیل خاصیت تنفسپذیری بالای این نخ، البسه تولیدشده با نخ پنبه حس راحتی و آرامش بیشتری به افراد القا میکنند. از این نخ برای کوک زدن و رویهدوزی نیز استفاده میشود.
نخ دمسه (DMC)
نخ دمسه از جمله انواع نخ خیاطی است که کیفیت بسیار بالایی در مقابله با آب سرد و گرم، تابش شدید نور خورشید و دیگر موارد دارد. همین مسئله سبب شده تا از نخ دمسه عمدتا برای گلدوزی و بافت دستبند استفاده شود.
نخ عمامهای
نخ عمامهای از جمله انواع نخ است که به شکل طبیعی و مصنوعی تولید میشود و کاربردهای گوناگونی در روباندوزی، گلدوزی، نمد دوزی، دوخت حاشیه و بافت نقوش برجسته دارد.
نخ کتان
نخ کتان به دلیل مقاومت بالا، ظرافت و وزن کم، از جمله کاربردیترین انواع نخ خیاطی است که برای اموری مانند دوخت لباس راحتی خانگی، دوخت مانتو، کت و لباسهای بیرونی کاربرد دارد.
نخ نایلونی
نخ نایلونی از جمله انواع نخ مصنوعی است که عمدتا در مورد البسه مجلسی و خصوصا لباس عروس کاربرد دارد. یکی از محبوبترین انواع نخ نایلونی نیز نخ نامرئی است که برای جواهردوزی، دوخت لباس مجلسی و بافتن سنگهای مجلسی کاربرد دارد.
نخ نایلونی مزایای قابل توجهی دارد که منجر به افزایش کاربردهای آن شده است. از جمله این موارد میتوان به عدم ایجاد حساسیت و آلرژی پوستی، انعطاف بالا، جنس نرم، عدم آبرفتن بعد از شستشو و مقاومت بالا در برابر شستشو اشاره کرد.
نخ پلی استری
نخهای پلی استر نیز از جمله نخهایی است که هم به شکل طبیعی و هم مصنوعی قابل تولید است. امروزه نخ پلی استر در انواع مختلفی شاملDTY،ATY،POY،FDY، استیپل و اینتر مینگل تولید و به بازار عرضه میشود.
از جمله ویژگیهای نخ پلیاستر که منجر به افزایش کاربرد و محبوبیت آن شده باید به ممانعت از ایجاد حساسیت و آلژی، استحکام و مقاومت بالا، نرمی و لطافت، جذب نکردن بوی بد و قابلیت جذب رطوبت و کاهش تعریق بدن اشاره کرد.
نخ ریونی
نخ ریونی نخی با شباهت زیاد به الیاف کتان و پشم است که حاصل درهم تنیدن ریونهای کوتاه و پرزی است. از نخ ریونی عمدتا برای دوخت کشباف و جوراب استفاده میشود و از جمله ویژگیهای آن باید به استحکام بالا در دوخت، کشسانی پایین و قابلیت جذب بالای رطوبت اشاره کرد.
نخ لمهای
نخ لمهای از جمله انواع نخ خیاطی بسیار نازک است که برای دوخت جورابهای تابستانی و خنک، پاپوش، لباس، شال و روسری کاربرد دارد. از جمله ویژگیهای نخ لمهای باید به قدرت و استحکام بالا، قابلیت شستشو در لباسشویی، تنوع بالا در رنگبندی، لطافت بالا و ظاهر براق اشاره کرد.
نخ کوبلن دوزی
نخ کوبلندوزی در واقع در دسته نخ دمسه قرار میگیرد اما از آن به طور خاص برای کوبلندوزی و برخی دیگر از امور تزئینی مانند گلدوزیهای بسیار ظریف استفاده میشود.
نخ مِز
نخ مز از جمله نخهای بسیار ظریف است که برای امور تزئینی و گلدوزی کاربرد دارد.
نخ فلزی نقده (زری)
نخ فلزی نوعی از نخ است که مغز آن از جنس فلز است. به این مدل نخ معمولا نخ فلزی نقده یا زری میگویند. این نخ نیز در گلدوزی و برای تزئینات کاربرد دارد. البته نخ فلزی انواع دیگری نیز دارد که از جمله کاربردیترین موارد باید به نخ کتان با روکش فلزی، نخ ابریشمی با روکش فلزی، نرخ سرمه و نخ بلورسنت اشاره کرد که نحوه تولید هر یک متفاوت است.
نخ ضدآب
نخ ضدآب به برخی از انواع نخ خیاطی گفته میشود که مقاومت بسیار بالایی در برابر آب و رطوبت دارند و به مرور زمان دچار پوسیدگی نمیشوند. نخهای ضدآب روکشی دارند که مانع از نفوذ آب به بافت نخ میشود و از آنها عمدتا در تولید لباسهای بارانی و کتهای زمستانی استفاده میشود.
نخ نسوز یا نخ ضدحریق
نخ نسوز یا ضدحریف به انواعی از نخ گفته میشود که مقاومت بسیار بالایی در برابر آتش دارند و حتی در معرض حرارت شدید نیز دچار سوختگی نمیشوند. از این نخها عمدتا در دوخت لباسها و پارچههای نسوز برای مثال در مورد لباسهای آتشنشانی استفاده میشود. از این نخها همچنین در برخی از موارد دیگر مانند صنایع پتروشیمی نیز برای تهیه لباس استفاده میشود.
نخ ضداستاتیک یا نخ ضد الکتریسیته ساکن
نخ ضد استاتیک یا ضد الکتریسیته، برای تولید لباسهایی ضد الکتریسته استفاده میشود. این البسه برای افرادی چون برقکاران استفاده دارد که نیاز به لباسهای مقاوم در برابر برق دارند. از این نخ برای تولید جوراب نیز استفاده میشود.
نخ PEFE
از این مدل از انواع نخ خیاطی به دلیل هزینه تولید بالای آن چندان استفاده نمیشود اما عمدتا برای تولید لباسهای آتشنشانی و ضدحریق کاربرد دارد.
نخ آرامید (Aramid thread)
نخ آرامید نیز مانند PEFE، نخی با مقاومت بالا در برابر حریق است که از آن مانند همان نخ برای تولید لباسهای ضدحریق استفاده میشود. این نخ را با نام تجاری Nomex نیز میشناسند.
نخ اکریلیک
نخ اکریلیک از محبوبترین انواع نخ خیاطی است که از آن برای دوختودوزهای متنوعی استفاده میشود. این نوع از نخ به دلیل قیمت مناسب، مقاومت بالا و وزن کم خود برای بافندگان بسیار مناسب است و بسیار آن را به نخهای پنبهای یا پشمی ترجیح میدهند. از طرفی نخ اکریلیک مقاومت بالایی در برابر شستشو دارد و میتوان بدون هیچ نگرانی البسه تولید شده با آن را مورد شستشو قرار داد.
